فرشته اثنی عشری - رمان آوازهای روسی همان طور که از نامش پیداست به مداخله ی روس ها در سرزمین افغانستان می پردازد. فضایی که در این رمان ساخته می شود . همان فضای آشنای رمان های کمونیستی است .این فضا چه در رمان «زندگی جای دیگری است» در کشور چک باشد و چه در رمان «1984» چه در رمان «آوازهای روسی» در سرزمین افغانستان باشد خواننده همان حس خفقان ،پنهان کاری ، بی اعتمادی و عدم امنیت را دارد . در این گونه رمان ها حزب ،قهرمان را تهی از احساس و از آهن می خواهد .

یعقوب شخصیت اصلی رمان آوازهای روسی یکی از همین قهرمان ها است . او خان زاده ای است که در آغاز بخاطر استعداد ادبی اش به حزب توده می پیوندد و برای سالها در آنجا ماندگار می شود بدون اینکه هیچ هدف والا و انسانی از این مبارزات داشته باشد .  

«  ....با خودش فکر کرد آیا مبارزه را انتخاب کرده بود تا ریشه ی ظلم را بخشکاند یا سرگرمی دیگری نداشت؟»

یعقوب از این جهت به خالد شخصیت اصلی رمان «همسایه ها» اثر «احمد محمود» شباهت دارد. خالد هم قهرمانی است که برای مبارزات خود هیچ آرمان وهدف والایی ندارد .ولی تفاوتی که بین شخصیت خالد و یعقوب وجود دارد این هست که خالد هنوز نوجوان است و تکلیفش را با زندگی نمی داند در حالی که یعقوب دانشگاه را تمام کرده و انتظار می رود که هدف مشخصی از این همه مبارزه داشته باشد .

از همان آغاز رمان ، بی هدفی یعقوب مشخص می شود . آنجا که فرزام هم دانشگاهی قدیمی اش از او می خواهد که در جلسات حزب شرکت کند تا از آن گزارش تهیه کند. اما یعقوب در مورد این دعوت دائما مردد است .

«خودش هم نفهمید سر تکان دادنش به معنی قبول کردن است یا فقط به این خاطر که فرزام فکر نکند به حرف هایش توجهی ندارد .»

با این حال او وقتی به زندان می افتد ناچار می شود بخاطر بهای آزادی اش ،عضویت در حزب را بپذیرد.

او  سالها به عنوان مدیر چاپخانه ی دولتی شب نامه های حزب را در می آورد . در کودتا شرکت می کند و مسئول شکنجه ی مخالفان می شود . اما زمانی که آیلین همسر دوست صمیمی اش ( دکتر ) بخاطر هم حزبی های یعقوب به دار آویخته می شود او تصمیم به انتقام می گیرد .  

ولی از آنجا که نقشه ی انتقام بدون فکر وکاملا احساساتی کشیده می شود او شکست می خورد  و به ورث می گریزد . آنجا می فهمد که پدرش «جبارخان» کشته شده و ورث به دست مجاهدین (گروه مخالف حزب توده ) افتاده است . یعقوب به مجاهدین می پیوندد تا به آنها اصول جنگ های چریکی را آموزش دهد . ولی هدف او از این کار گرفتن انتقام یا کمک به مجاهدین نیست بلکه ماندن در ورث است به طوری که در انتهای داستان بعد از کشتن کامیار با تفنگ برنوی پدر به ورث برمی گردد تا قلعه ی پدری را از نو بسازد .

هرچند نویسنده در توصیف وقایع بیرونی قدرتمند عمل کرده  وحادثه ها را مانند زمانی که دکتر و یعقوب به میتینگ حزب حمله می کنند یا صحنه ای که یعقوب می خواهد به فرزام شلیک کند قدرتمند ساخته است .  ولی خواننده در گیر و دار رمان با دو سوال مهم مواجه می شود این که چرا یعقوب در آغاز رمان به زندان می افتد ؟ و چرا آیلین کشته می شود ؟

در مورد سوال اول باید گفت که یعقوب هیچ فعالیت سیاسی نداشته و هیچ جرمی مرتکب نشده است پس به چه علت به زندان می افتد ؟ انگار که نویسنده می خواسته با به زندان انداختن یعقوب او را وادار به پذیرفتن عضویت در حزب کند . و با کشتن آیلین می خواسته انگیزه ی انتقام را در او بیدار کند تا بهانه ای برای بیرون آوردن او از حزب داشته باشد .

به نظر می رسد نویسنده قصد داشته با ساختن این حوادث بیرونی داستان را ماجراجویانه تر بسازد . اما نویسنده کمتر به انگیزه های یعقوب پرداخته است . چون یعقوب برای این همه حوادثی که در رمان به وجود می آورد  باید محرکی به نام انگیزه داشته باشد . اما درونش خالی است . هرچند که بخشی از این خالی بودن به ویژگی های شخصیتی او و تعمد نویسنده برمی گردد. ولی این تهی بودن  را هم باید شکافت و به خواننده نشان داد .

با این وجود داستانی که یعقوب پیش می برد داستانی است که آینده ی خود ، اطرافیان و سرزمینش را تحت تاثیر قرار می دهد . یعقوب از آن دسته انسان هایی است که بدون لحظه ای تفکر یا داشتن آرمانی والا سرنوشت یک ملت را تغییر می دهند و با تفنگ هایشان تاریخ را مجروح می کنند.

این رمان هرگز کهنه نمی شود .چون بن مایه های آن « جنگ ،عشق ، تاریخ » بن مایه هایی است که هنوز هم مخاطبان ادبیات را در سراسر جهان شگفت زده می کند.